1. Vai trò của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN)

• Chức năng và nhiệm vụ chung: Ủy ban Chứng khoán Nhà nước là cơ quan thuộc Bộ Tài chính, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý nhà nước về chứng khoán và thị trường chứng khoán, đồng thời tổ chức thực thi pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán. UBCKNN trực tiếp quản lý, giám sát hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán, cũng như quản lý các hoạt động dịch vụ trong lĩnh vực này
• Quản lý, thanh tra, kiểm tra, giám sát nghiệp vụ: UBCKNN quản lý, thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động nghiệp vụ chứng khoán của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và công ty con, Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) và công ty con.
• Chấp thuận và yêu cầu sửa đổi quy chế: UBCKNN chấp thuận các quy chế nghiệp vụ của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và VSDC. Đồng thời, có quyền yêu cầu các tổ chức này sửa đổi quy chế nghiệp vụ.
• Đình chỉ, hủy bỏ quyết định: Có quyền đình chỉ, hủy bỏ các quyết định liên quan đến hoạt động nghiệp vụ của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và công ty con, VSDC và công ty con.
• Chỉ đạo hoạt động nghiệp vụ: Chỉ đạo Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và công ty con, VSDC và công ty con thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến hoạt động nghiệp vụ trong trường hợp cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư [345(2), 368d].
• Chấp thuận các hoạt động mới: Chấp thuận việc đưa vào giao dịch các loại chứng khoán mới, thay đổi và áp dụng phương thức giao dịch mới, chấp thuận hệ thống giao dịch chứng khoán và đưa vào vận hành hệ thống giao dịch chứng khoán mới.
• Thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm: UBCKNN có nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán [369g, 523, 524]. Chủ tịch UBCKNN có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán [527(6)].
• Biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn thị trường: Thực hiện theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền thực hiện các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn thị trường chứng khoán.
• Ứng phó, khắc phục sự cố: Chủ trì, phối hợp với Sở giao dịch chứng khoán, VSDC, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán thực hiện hoạt động ứng phó, khắc phục sự cố, sự kiện, biến động có ảnh hưởng đến một phần hoặc toàn bộ thị trường. Khi có biến động lớn ảnh hưởng đến an ninh, an toàn thị trường, UBCKNN kịp thời báo cáo Bộ Tài chính, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về tình hình thị trường và các giải pháp để ổn định thị trường.
• Thẩm quyền áp dụng các biện pháp đặc biệt: Trong hoạt động ứng phó, UBCKNN được quyền yêu cầu Sở giao dịch chứng khoán tạm ngừng, đình chỉ giao dịch đối với chứng khoán, tạm ngừng/đình chỉ/khôi phục hoạt động giao dịch của Sở hoặc hoạt động đăng ký/lưu ký/bù trừ/thanh toán của VSDC. UBCKNN cũng có thể yêu cầu Sở giao dịch chứng khoán thay đổi giờ mở cửa, thu hẹp biên độ dao động giá, ngắt mạch thị trường hoặc các biện pháp kỹ thuật khác. Ngoài ra, UBCKNN có thể thực hiện các biện pháp kiểm soát, hạn chế hoặc cấm thực hiện một hoặc một số hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán có thời hạn, hoặc các biện pháp cần thiết khác sau khi được Bộ trưởng Bộ Tài chính chấp thuận.

2. Giám sát của Sở Giao dịch chứng khoán và Tổng công ty lưu ký, bù trừ chứng khoán Việt Nam

2.1. Sở Giao dịch Chứng khoán (SGDCK)

• • Chức năng cơ bản của Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam và các công ty con là tổ chức thị trường giao dịch chứng khoán cho các loại chứng khoán, đồng thời quản lý và giám sát thị trường này để đảm bảo các giao dịch diễn ra an toàn, công khai, hiệu quả và bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.
  • Thực hiện giám sát an ninh, an toàn đối với thị trường giao dịch chứng khoán.
  • Có quyền cảnh báo, kiểm soát, hạn chế giao dịch chứng khoán.
  • Có quyền tạm ngừng, đình chỉ giao dịch đối với một hoặc một số chứng khoán khi giá, khối lượng giao dịch có biến động bất thường, hoặc tổ chức niêm yết/đăng ký giao dịch không khắc phục được nguyên nhân, hoặc khi cần thiết để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư và đảm bảo ổn định, an toàn thị trường.
  • SGDCK phải xây dựng tiêu chí giám sát giao dịch, chỉ tiêu báo cáo giám sát giao dịch áp dụng cho thành viên của mình sau khi được UBCKNN chấp thuận.
  • Báo cáo và kiến nghị UBCKNN các biện pháp ứng phó, khắc phục sự cố, sự kiện, biến động ảnh hưởng đến an toàn, ổn định và tính toàn vẹn của thị trường giao dịch chứng khoán; vi phạm của nhà đầu tư, thành viên, tổ chức niêm yết, tổ chức đăng ký giao dịch.
  • Cung cấp thông tin và phối hợp với VSDC trong hoạt động nghiệp vụ.
  • Phải báo cáo UBCKNN về hoạt động giám sát an ninh, an toàn thị trường chứng khoán định kỳ hàng năm hoặc theo yêu cầu đột xuất khi phát hiện nguy cơ, rủi ro hệ thống.
  • Phải báo cáo ngay cho UBCKNN (trong vòng 24 giờ) khi xảy ra sự cố, sự kiện, biến động ảnh hưởng đến an toàn, ổn định và tính toàn vẹn của thị trường chứng khoán liên quan đến hoạt động của mình, kèm theo phương án ứng phó, khắc phục.

2.2. Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC)

• VSDC và thành viên của mình thực hiện giám sát an ninh, an toàn đối với hệ thống đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán.
• Giám sát hoạt động đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán. Đồng thời, giám sát tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài theo quy định của pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán, và giám sát việc tuân thủ nghĩa vụ của thành viên.
• Có biện pháp bảo vệ cơ sở dữ liệu và lưu giữ các chứng từ gốc về đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán theo quy định của pháp luật về kế toán, thống kê.
• Có trách nhiệm bảo mật thông tin liên quan đến sở hữu của khách hàng; từ chối việc phong tỏa, cầm giữ, trích chuyển tài sản, trích lục, sao chép thông tin sở hữu chứng khoán của khách hàng mà không có sự đồng ý của khách hàng, trừ trường hợp theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền hoặc kiểm toán viên.
• Cung cấp thông tin và phối hợp với Sở giao dịch chứng khoán Việt Nam trong hoạt động nghiệp vụ chứng khoán.
• Phải báo cáo ngay cho UBCKNN (trong vòng 24 giờ) khi xảy ra sự cố, sự kiện, biến động ảnh hưởng đến an toàn, ổn định và tính toàn vẹn của thị trường chứng khoán liên quan đến hoạt động của mình, kèm theo phương án ứng phó, khắc phục.