Để bảo đảm tính chính xác, khách quan trong phán quyết của Toà án, bảo vệ các quyền tự do dân chủ của công dân, các quốc gia đều áp dụng nguyên tắc vụ án có thể được tổ chức xét xử nhiều lần và tổ chức hệ thống Toà án để thực hiện nguyên tắc đó trong thực tế. Cấp xét xử không đơn thuần chỉ là thủ tục tố tụng; nó còn liên quan nhiều đến cách tổ chức tố tụng, tổ chức Toà án để thực hiện việc xét xử lại vụ án.

Cấp xét xử trong tố tụng dân sự là các giai đoạn trong hệ thống tư pháp được quy định để giải quyết vụ việc dân sự theo trình tự, thủ tục pháp luật. Mỗi cấp xét xử đảm nhận vai trò cụ thể trong việc xem xét, thẩm định và đưa ra quyết định về các tranh chấp hoặc yêu cầu dân sự, đảm bảo tính khách quan, công bằng và đúng pháp luật.

Trong tố tụng dân sự có mấy cấp xét xử? Các cấp xét xử trong tố tụng dân sự bao gồm cấp sơ thẩm, cấp phúc thẩm. Mỗi cấp xét xử có thẩm quyền, phạm vi và chức năng riêng, được thiết lập để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia tố tụng.

Xét xử sơ thẩm trong tố tụng dân sự là giai đoạn đầu tiên trong quá trình giải quyết các vụ án dân sự tại Tòa án. Đây là cấp xét xử mà tại đó, Tòa án có thẩm quyền sẽ xem xét, đánh giá chứng cứ, lắng nghe ý kiến của các bên liên quan và ra phán quyết hoặc quyết định về vụ việc dựa trên quy định pháp luật.

Mục đích của xét xử sơ thẩm là giải quyết tranh chấp, xác định quyền và nghĩa vụ của các bên một cách công bằng, minh bạch, đảm bảo bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức. Quyết định của cấp xét xử sơ thẩm có thể bị kháng cáo hoặc kháng nghị để chuyển lên cấp phúc thẩm nếu các bên không đồng ý với kết quả xét xử.

Cấp xét xử sơ thẩm thường do Tòa án nhân dân cấp quận/huyện thụ lý, trừ các vụ việc đặc biệt thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh theo quy định của pháp luật.

Cấp xét xử phúc thẩm trong tố tụng dân sự là giai đoạn xét xử vụ án dân sự khi có kháng cáo của đương sự hoặc kháng nghị của Viện kiểm sát đối với bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của Tòa án cấp sơ thẩm. Mục đích của cấp xét xử phúc thẩm là kiểm tra lại tính hợp pháp và tính có căn cứ của bản án, quyết định sơ thẩm để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên đương sự. Cấp xét xử này giúp đảm bảo tính khách quan, công bằng và khắc phục những sai sót (nếu có) trong quá trình xét xử sơ thẩm.

Cấp xét xử phúc thẩm trong tố tụng dân sự được thực hiện bởi hai cấp Tòa án: Tòa án nhân dân cấp tỉnh và Tòa án nhân dân cấp cao. Quy định về thẩm quyền của hai cấp Tòa án này được xác định tại Bộ luật Tố tụng Dân sự (BLTTDS) 2015

Vai trò của xét xử phúc thẩm không chỉ nằm ở việc giải quyết các sai sót ở cấp sơ thẩm mà còn đảm bảo tính công bằng, minh bạch và hiệu quả trong quá trình thực thi công lý, đảm bảo nguyên tắc xét xử hai cấp trong hoạt động của các cấp xét xử trong tố tụng dân sự góp phần duy trì trật tự pháp luật và củng cố niềm tin vào hệ thống tư pháp,

Tóm lại, các cấp xét xử trong tố tụng dân sự đóng vai trò không thể thiếu trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên đương sự, đảm bảo công bằng, minh bạch và đúng pháp luật.