Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) là một trong những luật thuế quan trọng nhất trong hệ thống thuế Việt Nam, áp dụng rộng rãi đối với các loại hàng hoá, dịch vụ trong nước. Trong xu hướng cải cách thuế để thích ứng với bối cảnh kinh tế số, hội nhập và hỗ trợ doanh nghiệp, Luật Thuế GTGT được Quốc hội Việt Nam sửa đổi, bổ sung và ban hành năm 2024 với nhiều điểm mới đáng lưu ý. Bài viết này sẽ phân tích những điểm mới đó dưới góc nhìn của một luật gia.

1. Tăng ngưỡng doanh thu chịu thuế GTGT 

Một trong những điểm đổi mới nổi bật của Luật Thuế GTGT 2024 là điều chỉnh tăng ngưỡng doanh thu để xác định đối tượng phải kê khai, nộp thuế theo phương pháp khấu trừ. Cụ thể, ngưỡng doanh thu được nâng từ 100 triệu đồng/năm lên 150 triệu đồng/năm. Việc này nhằm phản ánh thực tiễn lạm phát, chi phí kinh doanh tăng và khuyến khích hộ kinh doanh nhỏ tiếp cận dần với phương thức quản lý thuế chuyên nghiệp mà không gây áp lực quá sớm.

2. Mở rộng đối tượng được miễn và khấu trừ thuế 

Luật sửa đổi đã mở rộng danh sách hàng hóa, dịch vụ không chịu thuế và được khấu trừ đầu vào. Đáng chú ý, các dịch vụ giáo dục trực tuyến, phần mềm mã nguồn mở, sản phẩm khoa học công nghệ trong ươm tạo khởi nghiệp công nghệ cao,... được miễn thuế GTGT hoặc thuộc diện áp dụng thuế suất 0%. Điều này thể hiện định hướng hỗ trợ lĩnh vực chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo quốc gia. Ngoài ra, một số hoạt động dịch vụ công cộng có mục tiêu xã hội (chẳng hạn vận chuyển học sinh, chăm sóc người cao tuổi) cũng được bổ sung là đối tượng không chịu thuế nhằm thúc đẩy phúc lợi cộng đồng.

3. Điều chỉnh mức thuế suất GTGT 

Luật GTGT 2024 vẫn giữ nguyên mức thuế suất phổ thông 10%, tuy nhiên điều chỉnh linh hoạt nhóm áp dụng 5%. Cụ thể, nhiều mặt hàng thiết yếu như thuốc chữa bệnh nội địa, sản phẩm chế biến từ nông sản trong nước,... được chuyển từ 10% xuống 5% nhằm giảm áp lực giá cả và hỗ trợ tiêu dùng trong nước. Đây là một chính sách tài khóa hỗ trợ sức mua có trọng điểm. Ở chiều ngược lại, một số mặt hàng dịch vụ không khuyến khích (như tiêu dùng xa xỉ, sản phẩm không thân thiện môi trường) được đưa vào diện thuế suất cao hoặc bổ sung vào danh mục không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào.

4. Cải cách thủ tục hành chính thuế GTGT 

Luật mới đã đơn giản hóa quy trình đăng ký thuế, kê khai và hoàn thuế GTGT. Cơ chế hoàn thuế điện tử sẽ được áp dụng thống nhất trên toàn quốc thông qua nền tảng dữ liệu hóa đơn điện tử tích hợp. Doanh nghiệp sẽ không phải nộp lại nhiều loại hồ sơ giấy trùng lặp khi đề nghị hoàn thuế. Thêm vào đó, thời hạn giải quyết hoàn thuế cũng được rút ngắn từ 15 ngày xuống 10 ngày làm việc với các hồ sơ đầy đủ và không có dấu hiệu rủi ro. Quy định mới này kỳ vọng cải thiện dòng tiền cho doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp xuất khẩu.

5. Bổ sung quy định về thuế GTGT trong môi trường số 

Luật Thuế GTGT 2024 đã có chương riêng quy định nghĩa vụ thuế đối với nhà cung cấp nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam (ví dụ: các nền tảng số như Google, Facebook, Netflix...). Đây là bước tiến quan trọng để đảm bảo công bằng thuế, phù hợp với xu hướng quản lý thuế toàn cầu trong nền kinh tế số. Theo đó, các đơn vị này có trách nhiệm đăng ký, kê khai và nộp thuế GTGT trực tiếp thông qua cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế. Đồng thời, bổ sung cơ chế phối hợp với các tổ chức trung gian thanh toán và ngân hàng để kiểm soát dòng tiền xuyên biên giới.

6. Quy định mới về chứng từ, hóa đơn và quản lý rủi ro thuế 

Hệ thống hóa đơn GTGT điện tử bắt buộc 100% trên toàn quốc kể từ năm 2024. Luật mới tăng cường công tác đối chiếu tự động giữa dữ liệu hóa đơn và kê khai thuế nhằm phòng ngừa gian lận. Đồng thời, áp dụng cơ chế phân loại người nộp thuế theo mức độ rủi ro để có biện pháp kiểm tra phù hợp: doanh nghiệp có rủi ro cao sẽ chịu thanh tra sớm hoặc kiểm tra trước hoàn thuế; doanh nghiệp tuân thủ tốt được khuyến khích với thủ tục đơn giản hơn. Đây là nền tảng để xây dựng hệ thống quản lý thuế thông minh và tin cậy.

Việc ban hành Luật Thuế GTGT sửa đổi năm 2024 đánh dấu một bước tiến trong công cuộc cải cách thuế đồng bộ với chiến lược chuyển đổi số quốc gia. Những điểm mới trong luật không chỉ tăng cường tính minh bạch, hiệu quả trong quản lý thuế mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc tuân thủ nghĩa vụ thuế. Tuy nhiên, việc triển khai hiệu quả các quy định này đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của nhiều bên liên quan, từ cơ quan nhà nước đến người nộp thuế và xã hội nói chung.